Ay yüzeyinde keşfedilen lav tünelleri, astronotlar için sığınak olabilir

Alice Harikalar Diyarı adlı ünlü romanın kahramanının bir tavşanı izleyerek girdiği delikten sürprizlerle dolu bir hayali dünyaya dalar. Gezegenbilimciler de Ay yüzeyinde keşfedilen yüzlerce metre derinliğindeki çukurların “jeolojik bir harikalar diyarı”na açılan kapılar olabileceğini düşünüyor.

İlk kez Japonya’nın Kaguya uzay aracı tarafından görüntülenen çukurlar, şimdi NASA’nın Ay Yörünge Kaşifi (Lunar Reconnaissance Orbiter) adlı uydudaki güçlü kameraların hedefinde.

Bilimciler, bu çukurların ay ovalarının altında yaygın bir lav kanalları ağının “bacaları” olduğunu düşünüyorlar. Boru biçimli bu tüneller, milyarlarca yıl önce lavın akarken üst kısmının soğuyarak katılaşması ve altta akmayı sürdüren lav derelerini yalıtan bir çeper haline gelişmesiyle oluşuyor. Bu yeraltı künellerinin varlığı, 1960’lı yıllarda Ay yüzeyinde “deniz” (mare) denen geniş ovalar üzerinde uzayıp giden kıvrımlı dar kanalları gözleyen araştırmacılarca önerilmişti. Yüksek çözünürlüklü yeni görüntüler, öngörünün doğruluğunun kanıtı olarak değerlendiriliyor.

Bu deliklerin açıldığı varsayılan tünellerin boş mu, yoksa katılaşmış lavla dolu olup olmadığı henüz bilinmiyor. Ancak, araştırmacılara göre bu tünellerin en az bir kısmı, Ay’da sürekli kalacak astronotlar için, kendilerini radyasyondan ve dondurucu soğuktan koruyacak doğal bir sığınak olabilir.

Bilimciler, Ay yüzeyinin birkaç metre altının, eksi 30 ya da 40 santigrat derecede sabit bir “sıcaklığa” sahip olacağını düşünüyorlar. Gerçi Eskimo değilseniz bu dereceler size fazla sıcak gelmiyebilir, ama astronotların Ay ekvatorunun öğlen -100, geceleyin -150 dereceye ulaşan sıcaklıklarına kıyasla bu tünellere konforlu otel gözüyle bakacakları kesin.