Dünya 120 milyon yıl 'gençleşti'

Yeni ölçümler, Dünya ve Ay'ın oluştuğu gezegenler çarpışmasının sanılandan daha geç meydana geldiğini ortaya çıkardı.


İki gezegenin şiddetle çarpışmaları sonucunda ortaya çıkan Dünya ve Ay’ın sanıldığından 120 milyon yıl daha genç olduğu tespit edildi.

Yeni bulgulara göre, bugüne kadar yaklaşık 4 bin 537 milyon yaşında olduğu düşünülen Dünya ve Ay aslında 4 bin 400 milyon civarında yaşa sahip.

Ay’ın oluşumuyla ilgili önceki modeller, Güneş Sistemi’nin oluşmasından 30 milyon yıl sonra, yani günümüzden 4,537 milyar yıl önce Mars kütlesinde bir gezegenin Dünya’ya çarpması sonucu uzaya fırlayan enkazın zamanla topaklaşarak Ay’ı meydana getirdiği yolundaydı.

Kopenhag’daki Niels Bohr Enstitüsü ve ABD’deki California Teknoloji Enstitüsü’nden (Caltech) araştırmacılarınca gerçekleştirilen yeni bir çalışmaysa, gezegenler arası çarpışmayı doğrulamakla birlikte Dünya ve Ay’ın daha geç, Güneş Sistemi’nin oluşmasından 150 milyon yıl sonra ortaya çıktığını gösteriyor. Araştırmacılara göre Dünya ve uydusu, Venüs ve Mars kütlelerinde iki gezegen arasındaki çarpışmanın ürünü.

Güneş de öteki yıldızlar gibi dev hidrojen bulutlarının kütleçekiminin baskısıyla çökerek yoğunlaşan bir kısmında, dönen bir gaz ve toz diskinin merkezinde ortaya çıktı. Güneş’in rüzgarıyla bu diski uzaya “süpürmesinden” önce, disk içindeki toz zerreciklerinin birleşmesiyle önce küçük gezegencikler, bunların da çarpışıp kaynaşmasıyla gezegenler oluştu.

Modeller, Mars ve Venüs kütlesindeki gezegenlerin, merkezlerinde demirden bir çekirdek ve etrafında da silikatlardan (kaya) bir manto oluşmasından sonra çarpıştıklarını öngörüyor. Ancak çarpışmada Dünya’nın sıcaklığı 7000 dereceye fırladığından hem silikat mantonun hem de metal çekirdeğin erimiş olması gerekiyor. Peki bu erimiş kaya ve demir kütleleri de tümüyle birbirine karışmış mı?

Yakın zamanlara kadar gezegen oluşumu sırasında kaya ve demirin tümüyle karıştığına inanıldığından Ay’ın Güneş Sistemi henüz 30 milyon yaşındayken oluştuğu düşünülüyordu. Yeni araştırmaysa farklı bir tablo ortaya koyuyor.

Dünya’nın ve Ay’ın yaşları, gezegenimizin manto tabakasındaki bazı elementlerin varlığı ya da yokluğu sayesinde tayin edilebiliyor. Hafnium-182, bozunup tungsten-182 izotopuna dönüşen radyoaktif bir madde. Bu iki izotop farklı kimyasal özelliklere sahipler ve tungsten izotopları metallere bağlanmak eğilimindeyken hafnium silikatlara bağlanıyor.

Mantodaki tüm hafniumun tungsten’e bozunması 50-60 milyon yıl alıyor. Ay’ı ortaya çıkaran çarpışma sırasında mantodaki tüm metal, çekirdeğe çökelmiş. Ya tungsten? O da tümüyle çekirdeğe inmiş mi?

Araştırmacılar, yanıtı bulmak için gezegen çarpışmaları sonucu metal ve kayaların ne ölçüde karıştığını bulmak için bilgisayar benzetimlerine (simulasyon) başvurmuşlar. Sonuçta Dünya’nın ilk oluşum döneminde tungsten izotoplarının ergimiş kayalardan oluşan mantoda kaldığı belirlenmiş. Simulasyonlar, Ay’ı oluşturan çarpışmanın, tüm hafniumun tungstene dönüşmesinden sonra meydana geldiğini gösteriyor. Yani Ay, Güneş Sistemi’nin oluşmasından 30 milyon yıl sonra değil, en erken 50-60 milyon yıl sonra ortaya çıkmış olabilir. Simulasyonlarda mantoda kalan tungsten miktarı da Dünya ve Ay’ın, Güneş Sistemi’nin oluşmasından 150 milyon yıl sonra ortaya çıktığını ortaya koyuyor.