USB 3.0 Hakkında Her Şey

Neredeyse tüm elektronik cihazlarda kullanılan USB arayüzünün yeni sürümü yayınlandı. SuperSpeed USB adı verilen bu yeni arayüzün teknik detayları, avantajları ve piyasadaki yeri hakkında her şeyi bu yazıda topladık.

İlk olarak 1996 yılında kullanıma sunulan USB (Universal Serial Bus) arayüzü, bugün dünya üzerinde yaklaşık 6 milyar cihaz tarafından kullanılıyor.

Intel bünyesinde çalışan Ajay Bhatt adlı mühendisin geliştirdiği bu arayüz, bilgisayarlar üzerinde bulunan giriş çıkış çokluğunu ortadan kaldırmak amacıyla tasarlanmıştı.


Günümüzde bellek çözümlerinden, yazıcılara, klavye ve fare setlerinden, ses sistemlerine kadar hemen hemen her türlü cihazda kullanılan USB, sadece bilgisayarlarla sınırlı bir kullanım alanına sahip değil.

Cep telefonları başta olmak üzere, tüm elektronik cihazlarda USB arayüzünü görmek mümkün

Yüksek hız arayışı

2000 yılının Nisan ayında Hi-Speed USB adı da verilen 2.0 sürümü çıkan USB arayüzü, mevcut veri aktarım hızını daha da yükseltti. İlk sürümde 1,5 Mbit/sn ile 12 Mbit/sn arasında değişen bant genişliklerine sahip olan USB, ikinci sürümle beraber büyük bir hız artışıyla 480 Mbit/sn teorik hıza sahip oldu.

USB 2.0 ile USB 3.0 arasında önemli farklar var

Günümüzde, kullandığımız USB 2.0 arayüzlü taşınabilir sabit diskler ortalama 30 MB/sn okuma ve yazma hızı sunuyor. Teknoloji dünyası için çok uzun bir süredir kullandığımız USB 2.0'nin modası da artık yavaş yavaş geçmek üzere.

USB 3.0'ye geçiş ağır da olsa başladı. USB 3.0'a geçişin neden yavaş olduğunu anlatmadan önce, bu yeni arayüzün teknik özelliklerinden biraz bahsedelim.

Süper hızlı USB

Hi-Speed USB olarak adlandırılan USB 2.0'nin ardından, USB 3.0'a da SuperSpeed USB deniliyor. USB 3.0'ın teorik hızı gerçekten de süper olarak nitelendirilebilecek seviyede.

USB 2.0'de 480 Mbit/sn olan veri transfer hızı, USB 3.0'da teorik olarak 4,8 Gbit/sn'ye ulaşıyor.


USB 3.0'ın USB 2.0'a üstün olduğu alanlardan biri ise çift yönlü veri aktarımındaki hız artışı. USB 3.0 arayüzünü kullanan bir cihaza bir dosya aktarırken, aynı anda o cihazdan başka bir yere de dosya aktarırsanız, USB 2.0'de yaşanan büyük hız düşüşünü yaşamıyorsunuz.

Yapısal farklar

USB 3.0'ın USB 2.0'a nazaran yapısal farklılıkları da bulunmakta. USB arayüzü ile aktarım yapılırken, veriler paketler halinde iletilir. USB 2.0 ile veri aktarımı yapıldığında paketler halinde gelen verilerin adres kodları bağlı tüm cihazlar tarafından işlenmek zorundadır. USB 3.0'da ise sadece hedef cihaz bu işlemi yapmak zorunda kalıyor.

USB 3.0'ın veri transfer hızının bir önceki sürüme göre çok daha yüksek olmasının sebeplerinden biri de daha verimli bir transfer modelinin kullanılması.


USB 2.0 ile veri aktarımı sırasında, host cihaz hedef cihazı kontrol edip ona göre belirli bir algoritmayı izler. USB 3.0'da bu düzen değiştirilmiş. Örneğin USB 3.0'da hedef cihazda yeterli kapasite yoksa aktarım durur, daha sonra alan açıldığında veri aktarımı devam eder. USB 3.0'ın bir önceki sürüme göre daha verimli bir algoritma kullanması, hız artışını etkileyen önemli faktörlerden biri.

USB 3.0'ın kullandığı teknoloji aslen PCI-Express 2.0 x1 arayüzü ile benzerlik gösteriyor. USB 3.0'da PCI-Express 2.0'da kullanılan 8B/10B kodlama yöntemini kullanıyor. Bunun dışında sinyal aktarımında da iki arayüzde benzer özellikler bulunuyor.

Güç yönetimi ve kodlama

Veri aktarım hızının dışında, USB 3.0'ın güç yönetimi de daha önceki USB sürümlerine göre daha verimli. USB arayüzü sadece veri transferi için değil güç aktarımı için de kullanılıyor. Birçok cihaz artık USB üzerinden şarj ediliyor. USB 3.0, bir önceki sürüm olan USB 2.0'ye göre daha yüksek güç değerlerine ulaşıyor.


USB 3.0, düşük güç ile çalışan ayarlanmamış cihazlar için en yüksek 150 mA, yüksek güç gerektiren ve ayarlanmış cihazlarda en yüksek 900mA akım sağlıyor.Bu değerler USB 2.0'a göre sırasıyla yaklaşık %50 ve %80'lik bir artış anlamına geliyor. Ayrıca USB 3.0 arayüzü için cihazların en düşük çalışma voltajı 4.4 Volt'tan 4 Volt'a düşürülmüş.

USB 3.0 için belirtilen özelliklerde en uzun kablo boyu belirtilmiyor. Ancak uzmanlar veri ve hız kaybı olmadan USB 3.0 kablolarının en uzun 3 metre olabileceğini belirtiyorlar.

Neden yaygınlaşamıyor?

İlk olarak, 2007 yılında düzenlenen Intel Developer Forum'da, Intel'in o dönemdeki CTO'su (Chief Technology Officer) Pat Gelsinger tarafından tanıtılan USB 3.0'ın standart özellikleri 17 Kasım 2008 tarihinde tamamlandı ve yayınlandı.

Standart özelliklerinin belirlenmesinin üzerinden yaklaşık 1,5 yıl geçmesine rağmen, USB 3.0 arayüzünü kullanan cihazlar henüz yaygınlaşabilmiş değil. USB 3.0 kullanan cihazların piyasaya sürülmesi üzerinden çok da zaman geçmiş değil. İlk ürünler Ocak 2010'da yapılan CES'te tanıtıldı.

Piyasaya sürülen ürün sayısı çok az

Önde gelen anakart üreticileri modellerinde USB 3.0 girişlerine yer artık yer veriyorlar fakat piyasada bu arayüzü kullanacak cihaz sayısı çok fazla değil. Sadece birkaç firmanın ürettiği veri depolama cihazları bulunuyor. USB 3.0 girişlerini USB 2.0 cihazlarıyla kullanmak mümkün fakat bu yolla hız artışı yaşanmıyor.

Intel ve AMD engeli

USB 3.0'ın yaygınlaşmamasının en büyük sebebi ise Intel ve AMD'nin henüz bu arayüze destek vermiyor oluşu. Intel ve AMD'nin tasarladığı yonga setlerinde USB 3.0 kontrolcüsü yer almıyor. Anakartlarında USB 3.0'e yer veren firmalar genelde NEC'in ürettiği kontrolcüyü kullanıyorlar.

Anakartlarda NEC'in kontrolcüsü yer alıyor

AMD ve Intel'in 2010 yılı yol haritalarında UBS 3.0 yer almıyor. Intel'in USB 3.0'ı geciktirmesinin sebebi olarak ise yeni geliştirdiği Light Peak arayüzünü popüler hale getirmek istemesi gösteriliyor.

Pazar araştırma şirketi In-Stat'ın yaptığı tahminlere göre USB 3.0 destekli cihazlar 2011'e kadar pazarda önemli bir yer edinemeyecek.